زری اسکیپ

زری اسکیپ چیست؟

“Xeriscaping ” که در فارسی به صورت “زری اسکیپ” نوشته می شود.به بیان دیگراحداث فضای سبز در مناطق کویری ونیمه خشک یا ایجاد فضای سبز با کمترین مصرف آب را زری اسکیپ یا منظرسازی خشک ، محوطه سازی خشک می گویند.از زری اسکیپ برای معماری همه نوع باغ و فضای سبز،از جمله باغ ژاپنی،باغ ایرانی،باغ انگلیسی و… می توان استفاده کرد.برخی با شنیدن منظر سازی خشک یا همان زری اسکیپ فکر می کنند که فقط باید از گیاهی مانند کاکتوس استفاده کرد که این تفکر کاملا اشتباه است.در زری اسکیپ با کمک گیاهان مقاوم به خشکی می توان منظری زیبا با کمترین مصرف آب را به وجود آورد.از آنجا که اغلب شهر های پرجمعیت و صنعتی ایران در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار گرفته اند و تامین آب این مناطق به سختی انجام می پذیرد؛می توان با انجام زری اسکیپ در فضاهای سبز وشهری حداقل ۵۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی کرد و از زیبایی محیط نیز بهره مند گردید.

برخی افراد فکر می کنند که با اجرای زری اسکیپ به جای لند اسکیپ از زیبایی محیط و باغشان کاسته خواهد شد،اما اجرای زری اسکیپ اصولی و مهندسی شده نه تنها از زیبایی های فضای سبز شما کم نمی کند،بلکه به آن می افزاید و همچنین هزینه های نگهداری و آبیاری را نیز بیش از ۵۰ درصد کاهش خواهد داد.

به طور اصولی،اجرای زری اسکیپ باید شامل مراحل زیر باشد:

۱-بازدید کارشناسان ازمنطقه و ارائه طرح مناسب

۲- آزمایش و آنالیز خاک در لایه های بالا و زیرین

۳-انتخاب بهترین گیاهان

۴-بهترین سیستم آبیاری

۵-استفاده از زمین پوش مناسب

۶-نگهداری

حال به بررسی و توضیح تک تک موارد می پردازیم:

۱-بازدید کارشناسان ازمنطقه و ارائه طرح مناسب

به جرات می توان گفت با کارشناسی دقیق در هر کاری می توان از اتلاف منابع و انرژی جلوگیری نمود.اگر کارشناسان زبده و باتجربه طرحی کارشناسی شده را با توجه به اقلیم منطقه آماده کنند از هدر رفت بسیاری منابع و هزینه ها در طول انجام پروژه و برای نگهداری جلوگیری خواهد شد.در مرحله کارشناسی باید به تمام شرایط اقلیم،نوع گیاهان بومی منطقه،شیب محل،نوع و محل زهکشی و… توجه کرد.همین طور با دقت در انتخاب گیاهان پوششی و درختچه ها و همین طور استفاده از سایه بان هایی مانند آلاچیق و درختان کم آب بر از تبخیر آب توسط نور خورشید جلوگیری کرد.درختانی مانند زیتون،نخل و… با ایجاد سایه طبیعی به طراوت محیط نیز کمک شایان توجهی می کنند.

۲- آزمایش و آنالیز خاک در لایه های بالا و زیرین

در مناطقی که خاک منطقه نتواند آب را جذب و نگهداری کند باید با استفاده از مواد ارگانیک قابلیت جذب و نگهداری آب را تا حدودی افزایش داد.اما راه حل بهتر،تعویض خاک و ایزولاسیون می باشد.همچنین برای برخی از پروژه ها مانند روف گاردن می توان زیر سازی و ایزولاسیون مناسب انجام داد،سپس خاک را عوض کرد و با به کارگیری آبیاری قطره ای برای درختان مصرف آب را بهینه کرد.اما اغلب به علت بالا بودن درجه حرارت در این مناطق بهتر است با کاشت پوشش گیاهی مناسب اصلاح یا تعویض خاک را جایگزین نماییم.

۳-انتخاب بهترین گیاهان

بر کسی پوشیده نیست که گیاهان بومی هر منطقه،بهترین گیاه برای استفاده در زری اسکیپ می باشد.اما استفاده از گیاهان سازگار با مناطق خشک مانند کاکتوس در زری اسکیپ توصیه می شود.در مساحت های بالاتر از ۵۰۰ متر توصیه می شود که پوشش گیاهی را به ۳ دسته تقسیم نمایید.

• قسمت سبز که احتیاج به آبیاری بیشتر دارد.در این قسمت که معمولا در قسمت استراحتگاه ساخته می شود می توانید از درختان سبز و پر سایه مانند بید مجنون استفاده کنید.همین طور می توانید به کمک چمن قسمت کوچکی از آن را تلطیف کنید.بهتر است در آبیاری این قسمت از روش های نوین آبیاری کمک بگیرید تا مصرف آب به حداقل برسد.به کمک سنگ های رودخانه ای و قلوه سنگ رنگی می توانید رودخانه های خشک بسازید.
• قسمت بومی: در این قسمت با کاشت گیاهان بومی منطقه نیاز به آبیاری و مراقبت به حداقل خواهد رسید.گیاهان بومی هر منطقه با آب و هوای منطقه سازگارند.
• قسمت خشک:در قسمت خشک می توان از گیاهانی مانند کاکتوس و … استفاده نمود.همین طور در قسمت خشک با استفاده از آلاچیق،آتشگاه و قلوه سنگ های بزرگ،استراحتگاه های شبانه و کویری خلق کنید.

با ایجاد دسته بندی بالا می توانید مصرف آب را مدیریت کنید.همچنین هزینه و زمانی که برای نگهداری و سرکشی به گیاهان احتیاج است،کاهش پیدا می کند.

۴-بهترین سیستم آبیاری

به کمک دسته بندی که در قبل بیان شد و تقسیم درختان و پوشش گیاهی در مصرف آب به طور چشمگیری صرفه جویی خواهد شد.همچنین با کاشت درختان مقاوم به کم آبی با ایجاد سایه و آبیاری قطره ای این درختان از تبخیر آب و همچنین رشد علف های هرز و آفات نیز جلوگیری خواهد شد.همچنین با ریختن سنگ های رودخانه در پای درختان تبخیر آب از پای درختان به حد اقل می رسد. 

۵-استفاده از گیاهان پوششی و زمین پوش های مناسب

به کمک کفپوش های بتنی مانند واش بتن می توان یک پیاده رو زیبا داخل باغ یا محوطه خود بسازید.همچنین استفاده از گیاهان پوششی که به جای چمن استفاده می شوند،تبخیر آب را به حداقل می رسانند.گیاهان پوششی،گیاهانی هستند با رنگ های مختلف و کمترین مقدار مصرف آب،که در هر اقلیم خشک می توان تعداد زیادی از آن ها را یافت.همچنین به کمک سنگ های رودخانه و قلوه سنگ های رنگی می توانید محیطی زیبا را به وجود آورید که کمترین مقدار تبخیر را از زمین دارد.

۶-نگهداری

همانطور که در قبل اشاره شد،اگر با کارشناسان خبره در زمینه زری اسکیپ مشورت کنید،می توانید هزینه های اجرا و بعد از آن نگهداری را به مراتب کاهش دهید.